Deze blog is geschreven op basis van de presentatie door Mark de Jong (architect Inholland), gegeven op het kennisdeelevenement van Your Next Concepts op 16 februari 2023. Hij gaf deze presentatie op persoonlijke titel.
De Hoger Onderwijssector (HO-sector) staat voor een groot vraagstuk hoe zij in de toekomst onderwijs moeten organiseren. Enerzijds verandert namelijk de behoefte van onderwijs: de wens om modules te kunnen stapelen wordt groter en de vraag naar Leven Lang Ontwikkelen (LLO) stijgt. Tegelijkertijd stijgt naar verwachting ook de vraag naar samenwerking in de regio en worden publieke waarden op kennis en onderzoek steeds belangrijker.
Anderzijds is er in Nederland sprake van een demografische krimp. Dit betekent dat de studentenaantallen de komende 10 jaar zullen afnemen. De HO-sector staat dus voor een spannende opgave; van het onderwijs wordt meer gevraagd, maar de middelen hiervoor staan onder druk door de afnemende studentenaantallen. Dit vraag om:
Met deze ontwikkelingen zet de HO-sector in op het flexibiliseren van het onderwijs. In de doelenstructuur van de HOSA staan flexibilisering, modularisering en een aantal verwante doelen een aantal keer genoemd. Om deze flexibilisering mogelijk te maken moeten we (als onderwijsinstellingen) meer onderling gaan samenwerken en voor vele vaststaande begrippen, zoals collegejaren, voltijd, deeltijd en opleidingen loslaten. We zien twee grote ontwikkelingen in de flexibilisering van het onderwijs: modularisering en werken met leeruitkomsten.
Onder de modularisering valt het versnellen, vertragen, verbreden, verdiepen, maar ook het LLO-onderwijs. De modularisering wordt in veel gevallen gezien als een voorwaarde om een bepaalde mate van flexibilisering mogelijk te maken. Door met modules te werken, kunnen deze namelijk door studenten in verschillende vormen “gestapeld” worden waarmee trajecten ontstaan die logistiek verschillen (wat dus betekent dat het inhoudelijk dezelfde module is, maar dat bijvoorbeeld het moment of plek verschilt). Wanneer modules tussen “opleidingen” uitgewisseld worden, ontstaan trajecten die inhoudelijk verschillen (verbreden, verdiepen).
Door met modules te werken ligt het voor de hand om de vereisten voor instroom per module helder te definiëren: deze zijn immers nodig om te weten of een student (bijvoorbeeld van een andere “opleiding”) deze module kan volgen, zonder dat hij/zij bepaalde inhoudelijke kennis mist. Door dit vast te leggen, is de inhoud van dergelijke modules dus afgebakend en lenen deze modules zich direct ook voor LLO. Een externe “lerende” weet zo namelijk welke inhoud in deze module aan bod komt, of hij/zij op dat instapniveau zit óf welke andere modules hij/zij moet volgen voordat hij/zij deze module kan volgen.
Dit leidt tot een verandering van een ‘’programma gebaseerd’’ onderwijsaanbod naar een ‘’module gebaseerd’’ onderwijsaanbod, waarbij onderwijs en toetsen opgesplitst worden (en wellicht studeren, onderwijzen, formatief toetsen en summatief toetsen gesplitst kan worden).
Dit zorgt ervoor dat je als onderwijsinstelling op een andere manier naar je onderwijsaanbod kunt kijken, een vraagstuk waar Inholland zich ook mee bezighoudt. Bij de uitwerking hiervan spelen bepaalde vragen een rol, zoals:
Met deze vragen wordt wederom de onderlinge samenwerking benadrukt: hoe verhoudt het aanbod van de verschillende HO-instellingen zich (in de regio) met elkaar en zorgen we er (gezamenlijk) voor dat we de eerder genoemde ontwikkelingen kunnen bewerkstelligen?
Deze vragen leiden ons naar de volgende ontwikkeling op het gebied van flexibilisering, namelijk het werken met leeruitkomsten. Want wanneer er meer samenwerking is tussen de onderwijsinstellingen, is het van belang dat men dezelfde taal spreekt. Wat betekent het behalen van de module ‘Ondernemerschap’ op de ene onderwijsinstelling ten opzichte van het aanbod van de andere?
Om landelijk te kunnen werken met modules (of flexibilisering met behulp van modules) zullen er dus afspraken moeten komen, een gemeenschappelijke taal, over waar welke module aan bijdraagt. Hierbij maken we een uitstapje naar ‘Constructive Alignment’: de samenhang tussen de leeruitkomsten (Intended Learning Outcomes, ILO’s), het gegeven onderwijs (Teaching & Learning Activities, TLA’s) en de toetsing (Assessment); welke je hebt op het niveau van een course (module), programma en onderwijsinstelling:
Door de erkenning op course level (module) overeen te komen, kan er per opleiding gewerkt worden met modules van andere opleidingen (binnen of buiten de instelling).
Wanneer we met dit beeld de parallel trekken naar het MBO geldt daarvoor al - in bepaalde mate - dat de ILO’s en assessment in feite ‘vast’ ligt. De ILO’s worden grotendeels gestuurd door de vaststelling van de kwalificatiedossiers, waarin staat benoemd waar een kwalificatie aan moet voldoen. De assessments (toetsing) wordt veelal extern ingekocht, waarbij de ‘eigenheid’ van een onderwijsinstelling dus grotendeels wordt gekenmerkt door de TLA’s, in feite natuurlijk ook het onderwijs.
Nu is het natuurlijk te kort door de bocht om daarmee te concluderen dat we in het HO naar dezelfde situatie gaan. Echter, met het uitwerken van de flexibilisering door te werken met modules en leeruitkomsten, kan dit wel onderwijsinstellingen richting geven om de eerder genoemde HO-ontwikkelingen en vragen over het aanbod (van Inholland) te lijf te gaan.
Samen met Inholland werkt Your Next Concepts om stappen te zetten richting flexibel modulair onderwijs en het werken met leeruitkomsten. Wil je hier meer over weten neem contact op.
.png){kind=small}
.png){kind=small}
.png){kind=small}
